Heb je een burn out? Of ben je overspannen?

Lees meer van Maaike Helmer

Hoe weet je nu eigenlijk of je overspannen of een burn out hebt? En wat is het verschil tussen die twee? Ik kreeg die vraag onlangs. In dit artikel leg ik het uit.

Aan het eind van mijn carrière als internationaal model (als je nieuwsgierig bent naar die wereld, ik vertel er alles over in mijn boek ‘NIETS, mijn zoektocht naar innerlijke rust in tijden van alles’) heb ik enige tijd last gehad van overspannenheid. Op een later moment (in mijn journalistieke carrière) raakte ik in een burn out. En ja, er zijn verschillen.

Ik moest voortdurend aan zware maatstaven voldoen

Als model reisde ik veel; vaak zat ik in één week op verschillende continenten. Ik vloog van New York naar Parijs, via Amsterdam naar Milaan en dan weer naar Londen om tot slot weer naar New York te gaan. Undsoweiter. Pittig. Om me te redden, deed ik vaak alsof ik undercover journalist was in de modellenwereld, als een soort antropoloog keek ik naar de situatie om me heen. Dat hielp. Toen ik 21 was, kreeg ik diabetes mellitus type 1. Zodra ik een beetje was ingesteld op insuline, pakte ik mijn koffers en vertrok opnieuw naar Parijs. Maar mijn diabetes type 1, in combinatie met het continu reizen in verschillende tijdzones (best ingewikkeld met diabetes) én het feit dat ik binnen mijn toenmalige beroep voortdurend aan bepaalde maatstaven – letterlijk – moest voldoen, zorgde dat er iets knapte. Ik sliep slecht, piekerde, voelde me nonstop gespannen, alsof er iets ergs stond te gebeuren en er eisen aan me gesteld werden waaraan ik niet (meer) kon voldoen. Ik kwam weer naar huis.

Haal je de trigger weg, dan kun je bij overspannendheid weer funcitoneren

Als ik werd gebeld door één van mijn internationale bureaus (Milaan, New York, Parijs) met de vraag wanneer ik weer naar land A, B of C kwam, leek het wel alsof er een alarm afging in mijn hoofd. Ik weet nu dat ik toen overspannen was. Het ‘voordeel’ daarvan ten opzichte van een burn out, is dat je overspannenheid nog kunt ‘omdraaien’. Haal je bij overspannenheid de ‘trigger’ (oorzaak) weg, dan kun je over het algemeen weer goed functioneren, binnen afzienbare tijd. Ik besloot het rustiger aan te doen. En zowaar, vrij snel herstelde ik. De triggers – het vele reizen, de constante eisen die werden gesteld aan mijn uiterlijk en dan diabetes als ‘leuke uitdaging’ -, viel weg (nou ja, de diabetes bleef, natuurlijk). Ik probeerde het nog één keer in New York, maar de koek was op. Ik stopte en ging journalistiek studeren in Zwolle. En toen: veerde ik relatief snel terug; de stress input valt weg, je hebt dan genoeg veerkracht je te hervinden.

Bij een burn out is jouw ‘elastiekje’ té lang, té ver opgerekt

Heb je een burn out, dan kun je dat vergelijken met een elastiekje. Het is té lang té ver opgerekt. Ook al haal je de oorzaak weg, bij een burn out is het dan eigenlijk al (veel) te laat. Tijdens mijn werk bij een tijdschrift, kwam ik in een periode terecht waarbij er geen vaste contracten meer werden gegeven op de titel waar ik werkte (spoiler: ikzelf was hierop geen uitzondering en ja, ook dít proces staat in het boek). In de hoop dat ik wél een vast contract zou krijgen, ging ik meer dan all the way. Ik zorgde ervoor dat ik een column kreeg, ik interviewde de minister-president, deed in mijn vrije tijd eindredactie én werkte mee aan uitgeversbrede projecten. Ik vond al deze dingen fantastisch en had niks willen missen (!). En eigenlijk kon ik het in hoeveelheid ook prima aan. Sterker nog: ik werk tegenwoordig meer uren dan toen. Maar: ik deed het met de verkeerde intenties. Niet uit liefde, maar uit angst. Ik zat er met een totaal verkeerde energie in en dát gaf spanning. Die spanning bleef zich maar opbouwen, mijn angst probeerde ik te bezweren met nóg meer te doen met de verkeerde energie. Als bezwering. Ik kreeg griepjes. Verkoudheidjes. Keelontstekingen die bleven. Ik ging piekeren. Hoe meer spanning ik ervoer, hoe harder ik mijn best ging doen. Tot het klaar was. Ik kan me nog herinneren dat ik een pizza stond te snijden thuis en opeens in janken uitbarstte.

Stress bron weg? Burn out is er nog steeds, en lang ook

Bij een burn out kun je de bron wel weghalen, maar is het verder echt even op. Dat was bij mij helaas ook het geval. Mijn geheugen was tijdelijk een gatenkaas en ik had last van burn out brainfog, ik had continu het gevoel dat ik werd opgejaagd, ik sliep slecht, kon me moeilijk concentreren en wist totáál niet meer waar ik het zoeken moest als mensen zeiden dat ik me móest ontspannen en leuke dingen moest gaan doen. Want leuke dingen… ik wist niet eens meer wát ik leuk vond. En móeten? Paniek! Ik was totaal van het padje af. Alsof ik in een draaimolen zat die maar bleef draaien, ook al was ik er uit gestapt.

Het heeft me toch ook dingen opgeleverd

Mijn burn out duurde nog best lang. Daarna heeft het ook nog wel even geduurd tot ik ook echt uit mijn oude valkuilen was gestapt. Toch heeft het me ook wel dingen opgeleverd. Goede dingen zelfs. Bij een burn out is het belangrijk dat je onderzoekt (op het moment dat je daaraan toe bent) wat er bij jou voor heeft gezorgd dat het zover is gekomen en wat je in de toekomst anders kunt doen. En dat je dus níet gaat voor veelbelovende ‘in zoveel weken uit je burn out’ quick fixes, die je onterecht gouden bergen beloven. Er zijn trouwens wel tips, adviezen, oefeningen én wetenschappelijke inzichten die je kunnen helpen (dat ze een wetenschappelijke basis hebben is belangrijk, zie ook onze Online Masterclass Effectief omgaan met stress, die hieraan voldoet). Maar: die vereisen je inzet. Het is geen snelle oplossing, het is een change of life. En daarnaast zul je, als de oorzaak dieper zit, aan de slag moeten met hoe het zover heeft kunnen komen. Dat is géén one size fits all en daarom adviseren wij bij stressedout.nl dus ook altijd hulp die je helpt op de lánge termijn.

Ik werd niet meer de oude, ik werd de nieuwe

Dat betekent soms dat je je (werkende) leven om moet gooien, of dat je op een andere manier met bijvoorbeeld je grenzen moet leren omgaan. Ikzelf kwam erachter dat ik het beste kon freelancen en voor mezelf kon beginnen. Ik had daarmee controle over mijn eigen carrière én ik kon mijn oneindige stroom aan ideeën kwijt. Het lot besliste dat inderdaad mijn contract niet werd verlengd. En dat was uiteindelijk het beste wat me kon gebeuren. Sommige mensen worden nooit meer helemaal de oude na een burn out, gelukkig was dat bij mij wel het geval. Of nee, ik werd niet meer de oude. Ik werd de nieuwe. Gelukkig maar.

Maaike Helmer is oprichter STRESSED OUT: de eerste (online) uitgever ter wereld op dit gebied. Eind 2018 verscheen haar boek ‘NIETS’, over meer innerlijke rust in tijden van alles. Het boek – lees hier een preview – kreeg veel landelijke media aandacht in o.a. Flow, Koffietijd, JAN, Elle, Flair, De Telegraaf en Trouw en wordt vergeleken met ‘Eten, bidden, beminnen’ van Elizabeth Gilbert.

Topmodel | Diabetes type 1 | Coma | Journalist | Burn out | Spirituele crisis
Meer innerlijke rust krijgen? ‘NIETS, mijn zoektocht naar innerlijke rust in tijden van alles’ (meer info HIER), van auteur Maaike Helmer, is een heel persoonlijk boek over het vinden van innerlijke rust. ‘Niets’ is o.a. bekend van Vrouw/Telegraaf, ELLE, JAN en Koffietijd. Het boek wordt ‘De Nederlandse Eten, Bidden, Beminnen’ genoemd.

Koop het boek Koop het e-book