Burn out: het pijnlijkste inzicht...

Lees meer van Leona Aarsen

Als je een burn out krijgt, is dat natuurlijk vreselijk. Maar vaak krijg je ook een inzicht, dat behoorlijk pijnlijk is, zegt Leona van anderZverder…

Meer dan vijftien jaar geleden kreeg een toenmalige vriendin van mij een burn out. Dat was mijn eerste kennismaking van nabij met burn out. Jaren later heb ik zelf een burn out gekregen. En weer wat jaren later heb ik me als coach en counselor gespecialiseerd in burn out begeleiding.

Waar het om draait

Ik heb het afgelopen vijftien jaar veel geleerd en nagedacht over burn out, zowel vanuit de wetenschappelijk-theoretische invalshoek, als in praktische zin. In mijn begeleiding heb ik meerdere reflectiemomenten gehad, waarbij ik me afvroeg hoe ik mijn cliënten het beste kon ondersteunen in hun reis naar duurzaam herstel. De aanleiding was steeds mijn inzicht dat een bepaalde benadering of aanpak niet tot de best mogelijke resultaten heeft geleid. Dat inzicht leidde tot ongemak (‘maak ik wel mijn beloften waar?’), frustratie (‘ik bied niet datgene wat ik zou willen kunnen bieden’) en (gelukkig) tot een nieuwe zoektocht. Wat kon ik nog meer begrijpen, voelen en doorleven over de kern van burn out? Waar gaat het echt om? Wat moet in de coaching door mijn cliënt en mijzelf echt aangekeken worden, wil mijn cliënt een wezenlijk nieuwe stap kunnen zetten? Mijn zoektocht leidde uiteindelijk tot een visie (en een aanpak) op burn out, dat voorbij de gangbare definities, symptomen en het onderzoeken van de aanleiding doordringt tot de kern. De kern draait wat mij betreft om drie begrippen: identiteit, confrontatie en conclusie.

1. Identiteit

Al vroeg is ons leven vormen wij een beeld en een overtuiging over wie we zijn. ‘Ik ben iemand die zus en zo doet, dat en dat leuk of lekker vindt, daar en daar bang voor is, daar en daar behoefte aan heeft’.

2. Confrontatie

Al vroeg in ons leven vindt ook de confrontatie (in een neutrale zin van het woord) plaats met anderen (in eerste instantie onze ouders en ons gezin en daarna met onze verdere omgeving). De verwachtingen van onze ouders of verzorgers, ons onvermogen om in te schatten wanneer deze verwachten onrealistisch zijn en onze onvoorwaardelijke loyaliteit jegens hen maakt dat we willen (maar niet kunnen) voldoen. En altijd gaat deze confrontatie gepaard met pijnlijke gevoelens en emoties:

Twijfel (mag ik nog zijn wie ik ben, wordt er van mij gehouden zoals ik ben?)
Onrust en angst (zoals ik ben, voldoe ik niet aan de verwachtingen van mijn omgeving)
Verwarring (het zelfbewustzijn van er willen en mogen zijn en de boodschap er niet onvoorwaardelijk te mogen zijn)
Schaamte (Andy Comiskey zegt: ‘schaamte is de regenjas van de ziel, waardoor we geloven dat we geen liefde en eer waard zijn’)
Mislukking en tekortschieten

3. Conclusie

De conclusie die op de confrontatie volgt, is altijd: ‘Ik moet mijzelf aanpassen. Ik moet blijkbaar andere dingen doen, om geaccepteerd en geliefd te worden’. We gaan onze echte ik verstoppen achter rollen, die we als kleding aan en uit kunnen doen (en waarbij we uiteindelijk een paar favoriete kledingstukken hebben die we vaak dragen). Zo hebben we bijvoorbeeld de rol van het probleemfiguur (het kind dat altijd ziek, gevoelig is of probleemgedrag vertoont), van het verloren kind (die leeft in een fantasiewereld, zich onafhankelijk opstelt en uiteindelijk onthecht), de vredestichter (die alle problemen voor anderen op wil lossen, die conflicten uit de weg gaat en iedereen gelukkig wil maken), de zondebok (die alle schuld op zich neemt), de clown (die de spanning met grappen probeert te breken) of de surrogaatpartner (het kind dat de rol van de vader of moeder overneemt en de andere partner gaat ondersteunen en beschermen).

Burn out is een mogelijk eindscenario van een rol die te groot voor ons is

Alselm Grün heeft het in zijn boek ‘Stress en burn out voorkomen’ over het aanmeten van beelden (rollen) die voor ons of te groot of te klein zijn. Als we niet bevestigd zijn in onze identiteit, maken we onszelf groter of kleiner dan we werkelijk zijn. Burn out is een mogelijk eindscenario van een rol die te groot voor ons is. Met een coping mechanisme dat gericht is op pleasen en presteren, willen wij liefde, erkenning en waardering, daarbij veel en structureel van onze grenzen overschrijdend. Als er al liefde, erkenning en waardering komt voor wat we presteren, dan is dat gericht op de rol die wij spelen. Onze echte ik – want verborgen – wordt afgesneden van deze liefde, erkenning en waardering.

Het hielp niet

Dat is het diepste verlies van burn out: het inzicht dat het harde werken, de grote successen, de grenzeloze opoffering niet geholpen hebben. Dat het niet genoeg was. Dat het nooit goed genoeg ís en daarom nooit het antwoord zal zijn op de leegte die wij voelen. De weg uit burn out leidt langs en door dit verlies en komt uit bij de ware identiteit van een persoon. Als je die reis (met en onder begeleiding van een gespecialiseerde professional) af kunt leggen, dan brengt dat duurzaam herstel.

Voor een adequate behandeling van stress (ondersteunend bij burn out) doe je de Online Masterclass ‘Effectief omgaan met stress’, gebaseerd op de meest recente inzichten uit de psychologie, fysiologie en neurologie. In 7 weken ontdek je wat je kunt doen om stress te herkennen, voorkomen én op te lossen. Met oefeningen die wetenschappelijk bewezen zijn, écht helpen en een handig digitaal werkboek. Meer informatie vind je HIER.

Leona is bedrijfscounselor en psychosociaal therapeut en eigenaar van anderZverder. Ze richt zich op preventie, voorlichting en begeleiding bij stress en burn out gerelateerde klachten.

VERDER LEZEN: FOUTEN MAKEN IS GOED, ZEGT LEONA. LEES HIER WAAROM!