Sociaal psycholoog Adam Alter vertelde in een Volkskrant artikel dat social media werken als digitale drugs. Kan ik wel beamen. De schattingen over hoe vaak we op onze mobiel kijken, lopen uiteen. Van 85 tot maar liefst 221 keer. Ik kan niet ontkennen, ook ik heb een verslaving aan de social kanalen op mijn mobiel.
Mijn dag begint er al mee: eerst even Facebook checken. Instagram. Twitter. En Pinterest, gewoon ter ontspanning. Tussen werkzaamheden door – lang leve het freelancen – weer even Facebook: ‘Oh, wat een leuk filmpje. En heeft die collega nou serieus die carrière move gemaakt? Wat een prachtige foto van die vriendin, hoeveel filters zouden erop zitten?’ Tijdens het wachten op de bus: even kijken. Vlak voor het slapengaan: nog effe wat checken. En zodra ik weer wakker word… juist. Van het checken van al die social kanalen op mijn mobiel word ik eerlijk gezegd onrustig. Niet alleen van de constante stroom informatie, maar ook van mijn niet aflatende angst dat ik informatie mis. Een angst die, hoe vaak ik ook check, niet bevredigd kan worden. Want er is altijd nóg meer om te weten.
What did I miss
Daar haken mijn apps handig op in. Natuurlijk laten mijn mailbox, mijn Facebook-account en andere apps zien dat ‘ik wat mis’. Als een Pavlov-hond klik ik dus telkens mijn apps weer open. Stel je voor, dat het belangrijk is! Vroeger dacht ik nog weleens: hoe belangrijk kan een Facebook status update nou echt zijn. Tot ik bij verschillende mensen bemerkte dat zij belangrijke levensgebeurtenissen niet meer direct met anderen communiceren, maar alleen nog via status-updates. Als je ze in real life ziet, word je geacht op de hoogte te zijn, want ‘het stond toch op Facebook’. Door al bovenstaande dingen blijf ik constant getriggerd, constant op mijn qui vive, sta ik continu ‘aan’. En wat heeft dat voor gevolgen?
Nou, een aantal dingen.
Allereerst: verlies ik door mijn telefoonverslaving gewoon heel veel tijd. Aan kattenfilmpjes. Aan dingen die ik helemaal niet wíl zien (gruwelfoto’s), aan futiliteiten (‘Dit at ik vandaag als lunch!’) en inderdaad, belangrijke gebeurtenissen (‘We zijn zwanger!’) die ik wellicht nog ‘t liefst in real life hoor.
De #blessed berichten lees ik in mijn pyjama, terwijl de hond in de keuken heeft gekotst. Zo is mijn leven
Ten tweede: voel ik me niet altijd gelukkiger. De stranden, glazen champagne, succesvolle whatevers en fantastisch gezonde maaltijden geven me het gevoel dat ik niet voldoe, ik lees het namelijk in mijn pyjama, aan de koffie – shit de melk is op -, terwijl de hond net in de keuken heeft gekotst. Want zo is mijn leven, kijk zelf maar – en als je daar toch bent, abonneer je even.
Ten derde: ‘ben ik er wel, maar ben ik er niet’. Dit zie ik ook bij mensen om me heen. Kijk maar eens rond als je in de bus zit. Wie kijkt er nog naar buiten? Naar de koeien die staan te grazen, de bloemen die in bloei staan, ik noem maar wat? Soms checken we zelfs social kanalen terwijl we met iemand praten. Hoe meta (social) is dat?
En tot slot: je zult dus ondanks je eeuwige gecheck áltijd wel iets missen, dus je voelt je continu onrustig. Ik wel.
Stoppen met social, dat wil ik nu ook weer niet
Goed. Genoeg redenen om te stoppen met die social kanalen zou je zeggen. Maar dat wil ik nou ook weer niet. En dan heb je apps die bijvoorbeeld je apps (tijdelijk) blokkeren of je vertellen hoe vaak je al op je foon hebt gekeken. Vind ik een beetje sneu. Dat maakt het namelijk zo expliciet dat ik geen zelfbeheersing heb. Zoiets als een slot op je koelkast. En je kunt hem op vliegmodus zetten, maar ja, dan wéét je dat-ie daarop staat. Twee keer per dag checken (gewoon aan het begin en einde van de dag) lukte me in eerste instantie niet. Oké, wat dan?
Superirritant, maar het werkt
Een tijdje heb ik iets gedaan dat even simpel als stupide was, maar het werkte voor mij als een tiet. Ik verplaatste de social apps naar het aller-, allerachterste scherm van mijn telefoon. Ik zette zelfs soms één nutteloze app op een pagina, om ervoor te zorgen dat ik verder moest scrollen naar de volgende page. Na een tijdje bleek ik toch wonderbaarlijk snel naar die laatste pagina te kunnen komen.
Het checken van mijn socials deed ik nog maar vijf keer per dag ongeveer
Elke keer na het checken van mijn socials gooide ik de apps eraf. Van mijn telefoon. En de volgende keer dat ik ze wil checken, moest ik ze dus weer van de Appstore af halen. En mijn gebruikersnaam en wachtwoord intypen. Superirritant, dus dat deed ik maar vier of vijf keer per dag ongeveer. Dat was al een hele vooruitgang. Nou ja, soms meer, maar in elk geval geen 221 keer. En ik zat op de één of andere manier ook niet meer urenlang te scrollen. Ja, het is misschien eveneens een dumbass dummy oplossing voor kleuters en het is geen hippe app, but it worked for me. Waar het vooral om gaat, is dat ik me opeens bewúst werd van het checken van mijn telefoon. Daarvoor was Facebook of Twitter net zo gewoon geworden als het haar achter mijn oor strijken. Dat automatisme gaat er vanaf, als je elke keer heel bewust je password in zit te typen.
Voor ik het wist, keek ik op een regenachtige dag uren naar online vakantiefoto’s
Ging dat goed? Nou, eh… Na een paar weken had ik Facebook er opeens iets langer op laten staan… En toen nog iets langer. En voor ik het wist, zat ik op een regenachtige zaterdag uren en uren te kijken naar foto’s van mensen op vakantie of artikelen te lezen over ‘5 manieren om je te vermaken als het regent’ (bij wijze van spreken). Dus tja. Helemaal Pavlov-vrij werd ik niet. Ik probeerde nóg iets. De allersimpelste oplossing: de uit-knop. Gewoon dat ding uitzetten. Best confronterend als je hem dan weer aanzet, probeer het maar eens. Het is namelijk echt een bewuste handeling.
Bewust zijn
Wat me vooral opvalt, is dat de dingen die ik deed om van mijn verslaving af te komen, vooral een goede invloed hadden op het feit dat ik me opeens bewúst werd van hoeveel tijd ik ‘verloor’. Want dat bleek soms best een schokkende hoeveelheid. Ik ben er nog niet, maar jeetje, wat is het eigenlijk goddelijk om gewoon eens uit het raam te staren in de trein, je avond door te brengen met niets anders dan een goed glas wijn en een fijn gesprek en om je gewoon eens ouderwets te vervelen (word je namelijk creatief van, volgens Brits onderzoek). Daar wil ik me vooral op focussen. Dat bewustzijn, dat mijn telefoon niet míj bestuurt maar ik mijn telefoon, en dat ik dus een keuze kan maken, dat is al een stap in de goede richting. Als ik me nu nóg iets meer focus op het afbreken van de gedachteloosheid waarmee ik op mijn telefoon zit en in plaats daarvan – noem het mindful – in totaal bewustzijn die app open en wat info tot me neem… En dan, heel bewust, de app weer sluiten. De telefoon wegleggen. En, zoals gisteren, heerlijk urenlang kletsen met mijn lief. Nothing beats in real life. Ik blijf oefenen. Het zal me lukken. Being aware is being halfway there.
Maaike Helmer is founder van STRESSED OUT en schrijft daarnaast voor diverse landelijke media over stress en persoonlijke ontwikkeling, met als doel: niemand meer een burn out. Zelf kreeg ze negen jaar geleden een burn out.
LEES OOK: DIT IS DE ECHTE REDEN WAAROM JE JE TELEFOON TIJDENS JE WERK BETER KUNT WEGLEGGEN.
Hoe minder nieuws je leven leuker maakt 
Persoonlijk leiderschap over je telefoon in 6 x stappen 