Florien Vaessen had jarenlang een leidinggevende functie bij ABN-Amro. En toen… kreeg ze een burn out. Ze schreef er het boek ‘Op de bank’ over.
Waarom schreef je ‘Op de bank’?
‘Toen ik mijn burn out kreeg, ruim vijf jaar geleden, merkte ik dat er eigenlijk geen boek was over iemand die dat proces doormaakte. Terwijl ik daar nu juist zo’n behoefte aan had. Daarom schreef ik het zelf. Ik hoop dat anderen die het overkomt, er iets aan hebben.’
Hoe uitte jouw burn out zich?
‘Ik werd in eerste instantie niet getackeld door mijn geest, maar door mijn lichaam. Ik stond onder de douche en ik kreeg het maar niet warm, voelde me ziek. Uiteindelijk was het mijn man die zei: ‘Zo ga jij echt niet naar kantoor’. Daarna ben ik twee weken thuis geweest. Later bleek ik een burn out te hebben. Achteraf kan ik zeggen: dat zat eraan te komen. Ik had het jaar ervoor bijvoorbeeld al een voorhoofdsholte ontsteking gehad en zo nog wat dingen. Onderzoek wijst uit dat, als je drie keer in een jaar kortdurend ziek bent geweest, de kans op langdurige ziekte in het jaar erop hoger is. Overigens was er bij mij eerst sprake van een Pfeifferdiagnose. Daardoor kon ik in de luwte wennen aan het idee van een burn out.’
‘Ik zag het als een kracht, dat ik tot ver voorbij het gaatje ging’
Als je terugkijkt, waarvan denk je dan: dat… hielp niet?
‘Veel werknemers komen af te staan van wat hen ten diepste drijft. Ik was in een managementfunctie terechtgekomen. Soms wel 70% van mijn tijd vergaderde ik. Binnen zulke grote organisaties zijn er veel afdelingen die ergens iets van moeten vinden. Door al dat overleg en compromissen sluiten, blijft er vaak weinig tijd over om echt met de essentie van je vak bezig te zijn en goede en vernieuwende plannen te maken… Naar beneden moest ik beslissingen van boven vertegenwoordigen, andersom merkte ik dat ik weinig beslissingsbevoegdheid had, als het erop aankwam. Ik kreeg soms te maken met onoplosbare conflictsituaties tussen afdelingen, maar toch nam ik het zorgdragen daarvoor dan op me. Ik dacht: ik moet en kan dit oplossen, zélfs als het eigenlijk niet mogelijk is. Ik zag dat destijds als een kracht, dat ik tot ver voorbij het gaatje ging.’
En nu?
‘Tegenwoordig kijk ik daar anders tegenaan: het getuigt juist van professionaliteit om de situatie ook van een afstand te kunnen bekijken en zo beter op waarde te schatten. Juist de combinatie van betrokkenheid en afstand zorgt voor het beste werknemerschap. Ik doe niet meer aan ‘mission impossibles’. Het getuigt van vakkennis, inzicht en is waardevol om daarin eerlijk en duidelijk te zijn naar anderen. Maar als je in zo’n situatie zit, lukt het vaak niet meer om die helicopterview te creëren. Je ‘zit er zelf te veel in’; er zijn patronen, bepaalde routes en gewoontes ontstaan binnen een bedrijf en binnen mensen zelf. Dat is het probleem van veel werknemers. Ze worden hun werk. Reflecteren niet meer op zichzelf in de zin van: wat vind ik hiervan? Dat is ook niet makkelijk in een groot bedrijf; het is lastig om autonoom te blijven denken en handelen. Zoiets kan de oorzaak zijn van een burn out.’
Is dat iets wat we binnen de arbeidsmarkt kunnen omdraaien?
‘Bepaalde grote bedrijven beginnen wel kritisch naar zichzelf te kijken en dat is goed. Burn out lijkt een individueel probleem, maar met de schaal waarop het momenteel plaatsvindt, kunnen we wel spreken van een maatschappelijk issue.’
‘Zoveel burn outs, dat is een teken aan de wand: er gaat iets mis op maatschappelijk niveau’
Zit de oplossing hem in kleinschaligheid?
‘Dat kun je zo niet zeggen, maar de grootschaligheid is wel een onderdeel van het probleem. Wat overigens interessant is; bij werknemers van kleine bedrijven en zzp’ers zie je vaak dat de geluksbeleving groter is. Waarschijnlijk omdat zij het idee hebben meer invloed uit te kunnen oefenen op hun werk. Dat is een inzicht waar die grotere bedrijven dan weer iets mee kunnen.’
Wat is nog meer belangrijk?
‘Dat het onderwerp burn out bespreekbaar wordt. Nu hebben we vaak nog de ziek-is-zwak benadering. Dat 1 op de 7 werknemers last heeft van burn out klachten, en dit aantal ook nog eens toeneemt, zou ons moeten shockeren. Zoveel burn outs, dat is een teken aan de wand. Er gaat iets mis op maatschappelijk niveau. Dan vallen vaak de meest betrokken werknemers om, de mensen die hoe dan ook willen dat het allemaal goed komt. Maar we kijken niet naar binnen, naar wat er op groter niveau aan ten grondslag ligt, we kijken naar die ene, die omviel. En die stigmatiseren we. Zo blijft het aantal burn outs toenemen. Tot er niemand meer over is, bij wijze van spreken.’
Vind jij zelf burn out nog een groot taboe?
‘Als ik terugkijk, denk ik wel dat ik er vroeger zelf ook een oordeel had over mensen die ‘omvielen.’ Ik was nogal een stoere; een burn out paste niet in mijn plaatje van mezelf. Binnen corporate omgevingen wordt burn out nog steeds gezien als ‘die kon het niet aan’. Ik heb wel het idee dat we aan de vooravond staan van een verandering in bewustwording op dit gebied. Een mooi voorbeeld daarvan is Ton Büchner, topman bij Akzo Nobel, die openhartig vertelde over zijn burn out. Op dat niveau is het nog steeds precair, maar langzaam maar zeker slechten we die muren. Dat is een goede ontwikkeling. Daar draag ik graag aan bij.’
‘Ik had bij de bank een mooie tijd, maar ben vooral ook intens gelukkig met waar ik nu sta’
Ben jij veranderd, na je burn out?
‘Nee, ik ben niet veranderd. Ik ben vooral meer mezelf dan in periode dat ik ziek aan het worden was. Ik was toen voornamelijk bezig met het hebben van een vechtbaan. Het onafhankelijke, relativerende, harmonieuze, humorvolle en het lichte is weer terug.’
Wat heeft die burn out je gebracht?
‘In de loop van de tijd was ik binnen de corporate business mijn eigenheid, mijn Florien-zijn, kwijtgeraakt. Na mijn burn out wilde ik echte autonomie ervaren en heb ik de bank uiteindelijk verlaten. Nu werk ik als zelfstandig adviseur op het gebied van communicatie en corporate identiteit. Ik heb bij de bank een mooie tijd gehad, maar ik ben vooral ook intens gelukkig met waar ik nu sta. Ik zou op dit moment nergens anders willen zijn.’
We mogen een exemplaar van ‘Op de bank’ weggeven. Winnen? Deel dit artikel vanaf onze Facebookpagina. Volgende week laten we op onze Facebookpagina weten wie ‘Op de bank’ thuis ontvangt.
(Foto bij artikel: Marjet van Veelen.)
LEES MEER: Waarom we erover moeten praten: f*ck het burn out taboe.
Over problemen loslaten: wat je van bomen in de herfst kunt leren 
Heb jij een A, B of C persoonlijkheid? 