Ken je de Up-serie van de BBC? Het is een soort sociologisch experiment waarbij een stel Britse kinderen elke 7 jaar wordt gevolgd in hun ontwikkeling. Sommige kinderen komen uit welgestelde gezinnen, anderen uit een kindertehuis. We zien brutale of juist verlegen 14-jarigen in 14 Up en ambitieuze of weifelende adolescenten in 21 Up.
In 28 Up hebben sommigen al een gezin gesticht. Huwelijken worden gesloten, waarvan enkele binnen een aantal jaar weer stranden. Er worden kinderen geboren en carrières lopen voorspoedig, of heel anders dan gepland. Waar voor de een toekomstdromen uitkomen, zie je hoe anderen worstelen met teleurstelling. Je hoeft geen socioloog te zijn om te smullen van deze serie.
Kun je het verloop van je leven voorspellen?
Deze week zat ik opnieuw achter de buis gekluisterd om de meest recente update, 63 Up, te zien. Een van de gevolgde kinderen van destijds blijkt inmiddels overleden. Een ander is ernstig ziek. De interviewer van het eerste uur, Michael Apted, is inmiddels ook al 78 jaar oud, en in deze laatste serie klinkt dan ook iets van een afscheid door, of een evaluatie. De centrale vraag in de serie is: ‘Kun je op grond van een kind van 7 jaar voorspellen hoe hij of zij wordt als volwassene?’ Het is een intrigerende vraag. Niet voor niks wordt er bij coaching sessies nogal eens gevraagd naar waar je als kind van droomde. Er zit blijkbaar iets heel wezenlijks in die kinderlijke verlangens, iets waardoor je heel erg tot de kern komt van een persoon.
Wat is eigenlijk een succesvol leven?
Maar dan… In deze laatste serie maakt de interviewer in mijn ogen een onvergeeflijke fout. Bij een van de mensen die hij volgt, de schuchtere Neil, concludeert hij bot dat zijn leven min of meer mislukt is. Je ziet de man, die toch al niet uitblinkt in zelfvertrouwen, een mentale dreun krijgen. Los van de verontwaardiging die ik voel over de lompheid en arrogantie van de interviewer, brengt het me ook bij de vraag: Wat is eigenlijk een succesvol leven? En zijn hier überhaupt objectieve maatstaven voor? Ik besef dat er een hele waaier aan normen is, denk aan de verwachtingen en normen van ouders, de maatschappij, van jezelf, van God (of beter gezegd: vanuit je godsbeeld)… Hoewel niet altijd uitgesproken of zichtbaar, zijn er heel wat meetlatten waar je je leven langs kunt leggen. De vraag is alleen hoe helpend dat is. Waarom zou je je leven moeten beoordelen? Welke pretentie zit daarachter? Dat je invloed hebt? Dat je leven maakbaar is?
LEES OOK: WAAROM JE JE NIET MOET METEN AAN ANDERMANS DEFINITIE VAN SUCCES…
De meest eerlijke spiegel
Terug naar Neil. Als hij op 28-jarige leeftijd wordt gefilmd, is hij dakloos en zwerft hij zonder werk rond. Al snel blijkt dat Neil als gevolg van zijn zwakke mentale gezondheid hoogstwaarschijnlijk een moeizame toekomst tegemoet gaat. In de laatste aflevering zie je dat de 63-jarige Neil geen grootste carrière heeft opgebouwd. Ook is hij niet in staat geweest om een langdurige relatie te onderhouden. Maar het is frappant (of niet?) dat Neil van alle geïnterviewden degene is die zich het meest kwetsbaar opstelt. Hij vertelt eerlijk over zijn mentale problemen, zijn depressie, zijn dromen om schrijver te worden en waarom dat niet gelukt is. Hij heeft weinig hoog te houden, en is in zijn pure rauwheid de meest eerlijke spiegel uit de serie. Wanneer is je leven een succes? Als deze serie iets duidelijk maakt, dan is het wel dat je leven niet alleen het gevolg is van nature and nurture. Er is ook nog zoiets als geluk of domme pech… En juist voor mensen met veel pech zouden we wel wat milder mogen zijn, beste meneer Apted.
De hele Up-serie terugzien? Dat kan: hier!
Annemarie van den Berg-Nap is moeder, journalist en cultureel antropoloog, werkt als redacteur en freelance journalist en blogt op lachomjezelf.nl over worstelingen met werk, stress, verwachtingen van de samenleving en zichzelf. Binnenkort zal stressedout.nl e-courses en Masterclasses gaan organiseren . Op de hoogte blijven? Schrijf je in voor de Minder Stress Mail o.v.v. ‘innerlijke rust’ en jij hoort als eerste wanneer we beginnen!
LEES OOK: SUCCES IS EEN KEUZE! OF… TOCH NIET?
5 x dingen waar je vanaf nu géén sorry meer voor zegt 
Houdt de buitenwereld je klein, of doe je dat eigenlijk zelf? 