‘Waarom schrijf je niet over het verband tussen pijn en stress? Dat heb ik gisteren weer even mogen ervaren,’ zegt een goede vriendin tegen me. Ze ligt op de bank na een operatie aan haar enkel.
Bijna twee jaar geleden had ik haar ook opgehaald nadat ze een naar ongeluk met de racefiets had in de Krammerstraat in Amsterdam. Toen verging ze ook van de pijn maar was ze zo stoned van de medicijnen dat het ook wel weer grappig was. De lange tocht naar de tweede verdieping was afzien en tegelijkertijd reden voor de slappe lach. Later die avond had ik opeens haast en ze zei: neem mijn fiets maar mee, dan ben je nog op tijd! Het was op die avond in april opeens afgekoeld en ik had geen jas bij me dus pakte ik een van haar jassen van de kapstok.
De auto nam de bocht en zag me niet
Dat ik niet alleen haar kleding en haar fiets leende maar ook haar pech bleek drie-en-een-halve minuut later toen ik in de laatste bocht van diezelfde Krammerstraat een auto op me af zag komen. De auto nam de bocht te krap en zag me niet. Wanhopig probeerde ik oogcontact te maken maar dat lukte niet. In een fractie van een seconde gierde de adrenaline door mijn lijf. Met een klap kwam de auto op mijn linker onderbeen tot stilstand. Ik viel, met het stuur in mijn rug.
Halverwege huilde ik dat ik niet meer wilde, later kreeg ik de slappe lach
Hoe zorgwekkend het leek te zijn had ik pas door in het ziekenhuis toen de arts in het AMC op de spoedeisende hulp zich zorgen maakte over mijn hoofd, mijn nek, mijn rug, mijn middenrif en mijn ingewanden. Binnen vijf minuten werd ik van mijn rolstoel in een bed gelegd. Foto’s, scans, echo en een heleboel vragen. De volgende ochtend om half drie klom ook ik twee verdiepingen de trap op. Halverwege huilde ik dat ik niet meer wilde. Eenmaal boven kreeg ook ik de slappe lach. En mijn linkerbeen? Ook in het gips.
Vierentwintig uur per dag was ik me continu bewust van mijn onderbeen
Toen het gips er af was, ontstond er al heel snel een helse (zenuw) pijn die niet ophield. Bijna vierentwintig uur per dag was ik me continu bewust van mijn linker onderbeen en meerdere malen per dag resulteerde dat in een huilbui of het lopen van tranen over mijn wangen, zonder dat ik het soms doorhad. In een staat van angst en wanhoop belde ik het ziekenhuis en kon ik pas een week later terecht. Mijn huisarts zorgde er uiteindelijk voor dat ik de volgende dag op het spreekuur Orthopedie kon komen en de arts daar stuurde me weer in een serie van onderzoeken en ook meteen naar een speciaal pijn team. Een derde pijnstiller werd aan mijn schema toegevoegd.
Pijn veroorzaakt stress en stress veroorzaakt pijn
Pijn veroorzaakt stress en stress veroorzaakt pijn. En dit kan een enorm vervelende vicieuze cirkel worden. Hoe komt dit? Dit heeft alles te maken met de amygdala, knooppunten van neuronen waar onze angstreacties van afkomstig zijn. Meerdere studies over pijn hebben aangetoond dat er activatie was in de amygdala, wat betekent dat zij een rol spelen bij pijn. (Wil je erover lezen? Klik hier of hier) Onze amygdala zijn ook betrokken bij de zogenaamde respons die ons lichaam op stress geeft. Je kunt de amandelkernen zien als gevaren scanners die continu kijken of we nog wel veilig zijn. Als er pijn is, zullen zij dat ook als gevaar aanmerken en zo komen de stress hormonen in ons lichaam. Daardoor raken we nog gevoeliger voor alles wat een potentiële bedreiging is en worden we nog schrikachtiger. We kennen dat gevoel allemaal wel: als je ergens héél erg van geschrokken bent (bijvoorbeeld een bijna-ongeluk) kan dat nog uren voor een schrikreactie van iets onbenulligs zorgen. Als je meer wilt lezen over de amygdala en stress in de hersenen, én wat je er aan kunt doen, kun je het boek ‘Uw brein als medicijn – zelf stress, angst en depressie overwinnen’ lezen.
‘Pijn is net een emotie’, zei hij
Een paar weken later had ik – na een hele nare procedure met een naald en een heleboel röntgenfoto’s – terwijl ik nog bij zat te komen op de behandeltafel een gesprek met de orthopedisch chirurg die me net gepijnigd had (zónder verdoving!). Hij keek me aan en zei: ‘Pijn is eigenlijk iets raars, het is net een emotie. Daar weet jij met jouw beroep ook alles van.’ En het klikte in mijn hoofd want ik wist dat hij gelijk had: pijn kun je zien als een emotie. En daar waar ik weken geworsteld had met het vierentwintig uur per dag hebben van pijn, ging het opeens beter.
‘Het er gewoon laten zijn’ is frustrerend, maar wel de waarheid
Yoga, sport en beweging zijn voor mij de ultieme ontspanning. Als ik me opgejaagd voel, ga ik het liefst een eind wandelen. Dit kon ik in die periode allemaal niet en ik leerde hierdoor – opnieuw – hoe ik mezelf kon kalmeren. In het geval van de pijn was de meest voor de hand liggende methode om ‘het’ er gewoon te laten zijn. Dit kan enorm frustrerend zijn als iemand dit tegen je zegt, maar het is wel de waarheid. Pijn is in zekere zin een emotie en ‘het er laten zijn’ werkt bij élke emotie. Sterker nog, that’s all you need to do. Of het nu verdriet, boosheid of angst is. Makkelijk is het niet. Simpel wel.
Annelies is eigenaar van e-Merge coaching, waarbij ze mensen duurzaam helpt zichzelf te (her)vinden. Ze werkt als (groeps) coach en trainer op het gebied van energie- en stressmanagement. Ook spreekt ze professioneel over deze onderwerpen en werkgeluk. Wil je meer lezen van Annelies? Haar eerste boek ‘Zout water’ is hier verkrijgbaar.
LEES OOK: WE WILLEN ONZE PIJN VERMIJDEN, MAAR DAT IS ONTZETTEND ONVERSTANDIG…
We willen onze pijn vermijden, en dat is onverstandig 
Fleur van der Bij: ‘Verdriet of pijn haalt je altijd in’ 