Waarom krijgt de ene persoon een burn out en de ander niet? Als we naar de cijfers kijken lijken bepaalde typen mensen gevoeliger voor een burn out dan anderen. Hieronder gaan we in op de eigenschappen die ons gevoeliger kunnen maken voor een burn out. Psycholoog Roos Vader, de maker van de STRESSED OUT Online Masterclass ‘Efffectief omgaan met stress’, licht het toe.

Laten we vooropstellen: iedereen kan een burn out krijgen. Als er maar lang genoeg meer energievreters zijn, dan energiegevers, kan iedereen uitgeput raken. Toch zijn er bepaalde zaken die ons gevoeliger maken voor overspanning of burn out. Dit kunnen zowel persoonlijke als werk gerelateerde oorzaken zijn. Vaak is het een combinatie van beiden. Bij de risico’s voor een burn out maken we onderscheid tussen stressgevende factoren op het werk, privé- of maatschappelijke oorzaken en persoonlijkheidskenmerken.

1. Stressgevende factoren op het werk

Binnen je werk kunnen er diverse kenmerken zich voordoen die je structureel energie kosten. Denk hierbij bijvoorbeeld aan tijdsdruk, pestgedrag, structureel overwerk, te moeilijk of te veel werk, gebrek aan autonomie, emotioneel zwaar werk of een onveilige werkomgeving. Ook factoren die we vaak over het hoofd zien kunnen bijdragen aan stress, zoals iedere ochtend in de file staan, veranderingen op het werk, weinig inspraak hebben bij de besluitvorming of geen feedback ontvangen op je werk. Zeker in deze tijd waarin veel mensen thuis werken, staan deze factoren onder druk. Er zijn minder momenten voor feedback, het werk is eentoniger en het is niet altijd makkelijk om je werktijden goed te doseren. Tegenover al deze belastende factoren staan de energiegevende factoren op het werk. We voelen ons namelijk energieker als we meer autonomie ervaren, feedback en waardering ontvangen, samenwerken met fijne collega’s, trots zijn op ons werk of onze organisatie, uitdaging en zingeving voelen of sociale steun ervaren. Zolang er genoeg energiegevende factoren zijn, rollen we heus niet direct om bij een stressgevende factor op het werk.

2. Privé- of maatschappelijke oorzaken

Juist wanneer er stressgevende factoren op het werk zijn, is de rust en sociale steun in je privéleven extra belangrijk. Dit kan als het ware dienen als een ‘buffer’ voor de stress. Toch is dit niet altijd het geval en kunnen er binnen je privéleven diverse dingen spelen die je vatbaarder maken voor stress en burn out. Misschien kom je moeilijk tot rust omdat je je hoofd breekt over financiële zorgen, of omdat je naast je werk ook nog mantelzorger bent. Daarnaast kan veel stress ontstaan door relatieproblemen, ruzies met familie of vrienden, een (te) klein sociaal netwerk of door ingrijpende gebeurtenissen.

3. Persoonlijkheidskenmerken

Als laatste komen we bij de persoonlijkheidskenmerken. Want ongeacht de omstandigheden, kunnen er aangeboren of aangeleerde gewoonten en karaktereigenschappen zijn die je gevoeliger maken voor een burn out. Als psycholoog bied ik in mijn eigen praktijk (PsyGouda) hulp aan bij stress en burn out. Vaak wordt er in de praktijk een combinatie gezien van eigenschappen die ons vatbaar maken voor stress. Ik zal er hieronder een aantal noemen. In welke persoonlijkheidskenmerken herken jij je?

• Behulpzaam en een groot verantwoordelijkheidsgevoel

Mensen die een burn out krijgen, hebben vaak een groot verantwoordelijkheidsgevoel en zeggen daardoor niet snel ‘nee’ (in dit artikel tips om dat wél te doen). Als je je hierin herkent, neem je veel taken op je en offer je vaak zelf iets op om zoveel mogelijk van deze taken goed af te kunnen ronden. Je voelt je verantwoordelijk voor hoe het met anderen in je omgeving gaat en zet jezelf hierdoor wat meer op de achtergrond.

• Ambitieus zijn

Ambitieus en enthousiast zijn is een risico voor het ontstaan van een burn out. Je bent makkelijk enthousiast te maken over allerlei verschillende dingen, gaat graag uitdagingen aan en houd je bezig met allerlei verschillende taken tegelijk. Hierdoor neem je teveel op je ‘bordje’ en krijg je na een tijdje vanwege tijdsgebrek het gevoel overal in tekort te schieten.

• Doorzettingsvermogen

Een prachtige eigenschap. Ook al ben je moe, of heb je geen zin meer, je geeft niet zomaar op en gaat door met je taak. Je hebt veel discipline. Als je ergens aan begonnen bent, dan maak je het af. Je neemt hierdoor niet altijd genoeg rust voor jezelf, want zodra je taak is afgerond is er wel weer een nieuwe taak die je aandacht en volle inzet vraagt.

• Moeite met plannen of prioriteiten stellen

Als je de neiging hebt om taken uit te stellen en veel taken tegelijk op je neemt, kun je het soms even niet meer overzien. Je kunt moeilijk onderscheiden welke taken prioriteit hebben en hoe je in je planning taken kunt afronden én tijd voor jezelf kunt hebben. Je hebt vragen als: Wat vind ik nou eigenlijk echt belangrijk in het leven? Dragen mijn dagelijkse werkzaamheden hier eigenlijk wel echt aan bij?

• Overbetrokken zijn

Wanneer je je ontzettend betrokken voelt, emotioneel betrokken, bij je werk of taken, kan je daarin teveel opgaan. Je baan is je leven en je identificeert je daar volledig mee. Dit gebeurt vaak bij mensen die in het onderwijs of in de zorg werken. Je voelt je emotioneel betrokken bij je werk en bij personen in je werk en omgeving. Je hebt hart voor je klas, je bedrijf en je omgeving en voelt je sterk verbonden daarmee.

• Perfectionistisch zijn

Je kunt hoge eisen stellen aan jezelf (hier daarom een podcast over perfectionisme), maar ook aan je omgeving en je werk. Helaas kun je realistisch gezien niet altijd een fantastische ouder zijn, klanten zijn niet altijd dankbaar, niet iedere taak is perfect afgerond en je baas is niet perfect.

• Inlevingsvermogen

Als je veel empathie hebt, kun je je goed inleven in wat een ander voelt. Je begrijpt anderen hierdoor heel goed, weet snel wat anderen nodig hebben. Je gaat er vaak helemaal in op en soms neem je een emotie helemaal van iemand over.

De meeste van deze eigenschappen zijn prachtige eigenschappen. Ze maken jou tot een betrokken collega, een fijne vriend of een goede partner. Vaak zie ik in mijn praktijk dat mensen die burned out raken zeer gewaardeerde mensen in hun omgeving zijn, maar zichzelf te veel vergeten. Je mag dan leren om deze eigenschappen zo in te zetten dat je een zegen bent voor anderen in je omgeving, maar tegelijkertijd niet voorbijloopt aan je eigen behoeften. Je mag leren om niet door te slaan in je sterke kanten en welke uitdagingen er bij jouw sterke kanten zitten. Wanneer je deze uitdagingen goed leert kennen, kun je je sterke kanten optimaal inzetten en ben je goed bestand tegen stress. En wil je, rustig en vanuit huis, leren hóe je goed omgaat met stress, dan is er de Online Masterclass ‘Effectief omgaan met stress’ (zie ook hieronder).

Roos Vader is psycholoog en eigenaar van praktijk PsyGouda: psygouda.nl. Vanuit PsyGouda biedt Roos Vader hulp bij stress, burn out, hoogsensitiviteit en positieve persoonlijke ontwikkeling. Dit doet ze met inzichten en oefeningen vanuit de Arbeidspsychologie en Positieve Psychologie en vanuit haar eigen ervaring met burn out.

Stress, werkstress, of een burn out? Doe de Online Masterclass ‘Effectief omgaan met stress’ van STRESSED OUT, gebaseerd op de meest recente inzichten uit de psychologie, fysiologie en neurologie.  In 7 weken leer je stress te herkennen, voorkomen én op te lossen. Met oefeningen die wetenschappelijk bewezen zijn, écht helpen en een handig digitaal werkboek.

Veel werkgevers vergoeden deze Online Masterclass, omdat hij valt onder persoonlijke ontwikkeling en stressreductie, vraag bij je werkgever naar de mogelijkheden! Meer informatie over deze Online Masterclass vind je HIER.