Ik was ooit een soort dwangmatig sorry zegger. Het zorgde voor (interne) conflicten en stress… En dezelfde medaille had een andere kant: prestatiedrang.
Sorry zeggen, het is een valkuil van velen. Je excuses ergens voor aanbieden is goed. Als je iemand per ongeluk keihard omver loopt, bijvoorbeeld. Als je een dure vaas omstoot. Als je héél. Erg. Onredelijk. Was.
Voor mij was sorry lange tijd een soort stopwoordje. Maar het hielp me niet. Mijn compulsieve sorry zeggen kwam voort uit een diep ongemakkelijk zijn met mezelf, met mijn bestaan. De wortel daarvan lag in een pestverleden. In mij streden een eigengereid kind en een bang klein meisje dat goedkeuring wilde om voorrang. Omdat ik nu eenmaal wel dat eigenwijze kind óók was, bouwde ik onbewust als tegenhanger ook een ‘sorrymachine’ in. Mede omdat mijn eigenwijze kind dagelijks door kinderen uit de buurt in elkaar werd geramd (waarover ik uitgebreid vertel in mijn boek NIETS).
Sorry was bijna een stopwoordje geworden
Dat laatste ging ongemerkt. Het begon op momenten dat sorry zeggen niet onlogisch was, maar het breidde zich langzaam uit naar gebieden of momenten waarbij het nergens op sloeg. Als ik bijvoorbeeld een glas water in schonk bij een meeting, was ik in staat om ook daar ‘sorry’ voor te zeggen. Eigenlijk kon alles wel een aanleiding zijn. Het was geen woord meer dat ik bewust gebruikte, het was eruit voor ik het door had. Verantwoordelijkheid nemen voor een misstap, oké. Maar als je steeds sorry zegt, zit er eigenlijk in de basis iets verkeerd. Het gaat er vanuit dat je niet goed genoeg bent zoals je bent. Je moet je blijkbaar steeds excuseren voor je zijn. Dit is een misvatting: iedereen is genoeg zoals hij of zij is.
Ik wilde laten zien dat ik wel degelijk mocht bestaan
Mijn sorry gezeg werkte ook zelfondermijnend. Ten eerste: je maakt jezelf in beginsel al ondergeschikt en onbekwaam. Daarmee geef je jezelf de boodschap dat je geen ruimte mag innemen. Dat vermindert je zelfvertrouwen, waardoor je gaat handelen naar je verminderde zelfvertrouwen ad infinutum (enzovoort, enzovoort). Bij mij werd de tegenhanger ook steeds sterker; naast het sorry zeggen, wilde ik laten zien dat ik toch, wel degelijk, mocht bestaan. Het kwam uit dezelfde bron. En met aan de ene kant een excuses voor mijn bestaan, ging ik aan de andere kant mijn bestaansrecht juist extra bevechten. Prestatiedrang werd my middle name. In mijn boek vertel ik hoe dat leidde tot een succesvolle internationale modellencarrière. Maar alle Vogues ten spijt: het maakte geen verschil.
Door vaak sorry te zeggen zag ik vaker aanleiding dat opnieuw te doen
Ik heb er later over nagedacht waarom sorry zo ‘fijn voelde’ een tijd lang. Elke keer dat je sorry zegt, is er eigenlijk sprake van een intern conflict. Er is een situatie die je niet fijn vindt en deze wil je opgelost zien, dat geeft frictie in je hoofd en soms zelfs in je lijf. Je excuses maken lijkt een goede manier om dit voor elkaar te krijgen. Voor even. Je strijkt voor je gevoel de rimpels van een tafelkleed weg. Maar als je bijna dwangmatig sorry zegt, zoals ik toen deed, dan zie je telkens wel weer nieuwe rimpels, je focust je er simpelweg meer op. Telkens dat conflict ervaren, geeft stress. Wat als je er voor zou kiezen dat niet te doen?
Ik had geen goedkeuring nodig voor mijn bestaan
Ik merkte dat mensen zich soms best ongemakkelijk voelden onder mijn sorry gezeg. ‘Daar hoef je toch geen sorry voor te zeggen?‘, hoorde ik dan. Vaak was ik me er niet eens bewust van dat ik het had gedaan. Zo zat het ingesleten. Ik heb mezelf eens horen zeggen: ‘Sorry dat ik zo vaak sorry zeg.’ Het antwoord: ‘Nee joh, hoef je geen excuses voor aan te bieden, het hóeft gewoon niet, dat sorry zeggen’, werd door mij beantwoord met: ‘Oké, je hebt gelijk, sorry.’ (ARGH!) Ik werd me er van bewust niet lang voor mijn burn out. Ik stootte tegen een lege stoel en zei gewoontegetrouw ‘sorry’. Toen mijn collega me met grote, verbaasde ogen aankeek, wist ik dat er werk aan de winkel was. Met mijn sorry was het eigenlijk telkens alsof ik de wereld mijn excuses aanbood voor het feit dat ik bestond. Ook mijn prestatiedrang, die zoals gezegd dezelfde basis had, was een goedmaken van mijn bestaan. Mijn burn out zorgde ervoor dat ik mijn beest, de oorzaak, in de bek moest kijken; mijn bestaansrecht was nergens van afhankelijk. Ik had er geen goedkeuring voor nodig. Ik leerde zowel mijn sorry zeggen als mijn prestatiedrang te zien voor wat ze waren: overlevingsmechanismen. Die ik niet meer nodig had.
Ik dacht dat anderen me aardiger zouden vinden
Het afrekenen met mijn excuses aanbieden voor alles gaf een interessant sociaal experiment. Het is gezond om te leren leven met ongemakkelijkheid. Ik leerde er steeds beter mee omgaan. Ik kan tegenwoordig in volmaakte rust het met iemand oneens zijn en ben ook niet meer bang voor afkeuring. Ik zeg nog weleens sorry, maar vooral als ik het meen (daarmee bedoel ik: ik zal het vast nog weleens per ongeluk compulsief doen, ik ben ook maar een mens, maar het is onvergelijkbaar met vroeger). Ik vond het gewoon fijn als ik dacht dat mensen me aardig vonden en ik hoopte denk ik onbewust dat sorry zeggen me daarbij zou helpen. Ermee stoppen, ik moest er hard aan werken, that’s for sure. Naast het inzicht dat ik mezelf niet voor mijn bestaan hoefde te verantwoorden, was het natuurlijk een automatisme dat eruit moest. Maar wat heeft het me veel opgeleverd. Nu ik alleen nog maar bewust sorry zeg, is er iets verschoven. Ik ben me bewust van fouten, ik neem verantwoordelijkheid voor wat ik doe (of niet doe) en ik heb het gevoel dat het allemaal oké is. Ik heb geen ‘sorry’ meer nodig, ik mag er gewoon zijn.
Maaike Helmer is oprichter van multimedia uitgeverij STRESSED OUT en auteur van ‘NIETS, mijn zoektocht naar innerlijke rust in tijden van alles’ (o.a. bekend uit Vrouw/Telegraaf, Grazia, Koffietijd en De Volkskrant). Binnenkort volgen e-courses en Masterclasses om zelf meer innerlijke rust in je leven te krijgen. Schrijf je in voor de Minder Stress Mail, dan houden we je op de hoogte.
LEES OOK: WAAROM NEE ZEGGEN ZO ENORM KRACHTIG IS…
Is het écht falen als je sorry zegt na een fout? 
Welk excuus gebruik jij om je plannen niet uit te voeren? 