Leven we om te werken… of werken we om te leven?

Lees meer van Pieter Offermans

Leven we om te werken, of werken we om te leven? Pieter Offermans hoopt dat laatste. ‘Minder werken zou weleens de sleutel kunnen zijn tot een leven in balans.’

Laatst zat ik in een restaurant. En zoals dat gaat, pik je weleens een gesprek op van een andere tafel. Ik hoorde een man – ik schat dat hij eind dertig was – trots vertellen hoe hij zijn stresslevels had verlaagd. ‘Ik spreek nauwelijks nog met vrienden af’, zei hij. ‘Dat geeft me alle tijd om vroeg naar bed te gaan en de dag erna fris aan het werk te gaan.’ Hij werkte lange dagen, dat was duidelijk.

Zijn verhaal trof me, omdat het volgens mij perfect samenvat hoe we over stress, werk en de zin van het leven nadenken. Er wordt veel gepraat over stress en hoe daarmee om te gaan. We kunnen allerlei retraites en therapieën volgen wanneer we overwerkt zijn geraakt. Maar het komt maar zelden voor dat we ons de vraag stellen: werken we niet gewoon te hard?

Minder werken is nog altijd niet normaal

In vergelijking met andere landen werken we in Nederland relatief korte weken. Toch heet het hier nog altijd ‘parttime’ als je wekelijks minder dan 36 tot 40 uur maakt. In de tijd dat ik zelf nog drie dagen per week werkte, kreeg ik steevast de vraag ‘wat voor werk ik deed naast die drie dagen’. Minder werken is kennelijk nog altijd niet ‘normaal’, zeker niet onder mannen. Zorgwekkender nog vind ik de stemmen die roepen dat we nóg langere weken moeten maken. Begrijp me niet verkeerd: ik heb het geluk om een day job te hebben die ik daadwerkelijk leuk vind. Wat dat betreft heb ik niets te klagen. En ik snap ook dat er werk verzet moet worden zodat ik kan eten in restaurants waar ik mensen kan afluisteren, en laptops kan kopen waarop ik deze blogs kan tikken. Zo werkt de economie nu eenmaal.

Mensen zijn meer dan alleen arbeiders

Maar wie vindt dat iedereen zoveel mogelijk moet werken – en dat al het andere daarvoor in dienst moet staan of moet wijken – geeft blijk van een wel heel beperkt mensbeeld. De mens gereduceerd tot arbeider: dat lijkt me een nachtmerrie. We zijn hopelijk toch meer dan de functietitel op ons visitekaartje. We zijn ouders van kinderen, kinderen van ouders en vrienden van vrienden. Velen van ons hebben de zorg van familieleden op ons genomen, of helpen anderen in vrijwilligersfuncties. We kunnen ons helemaal verliezen in zaken als een goed gesprek, een mooie wandeling of het lezen van boek. Het zijn juist deze bezigheden die ons leven zin geven. Daarnaast moet ook nog het huishouden worden gedaan. Zou werk niet een middel moeten zijn dat ons in staat stelt die dingen in alle rust te doen?

Een werkweek van 30 uur: productiever en gezonder

Wie fulltime wil werken, moet dat natuurlijk helemaal zelf kunnen bepalen. Andersom geldt ook: wie minder uren wil maken, zou daar eveneens voor moeten kunnen kiezen. Een aantal mensen kiest er al bewust voor om parttime te werken. Dat lijkt me een prima oplossing voor wie het zich kan veroorloven. Maar niet iedereen die droomt van een deeltijdbaan heeft daar ook de financiële ruimte voor. Voor veel mensen zijn lange werkweken vooralsnog een bittere noodzaak.

We zullen daarom ook als samenleving moeten kijken naar een herwaardering van tijd en werk. Dat hoeft niet eens zoveel te kosten. Sterker nog, minder werken biedt ook economische voordelen. De eerste experimenten met de 30-urige werkweek laten zien dat de totale productiviteit op peil blijft en stressklachten afnemen. Anders gezegd: we verzetten dezelfde hoeveelheid werk en worden minder gauw ziek. Overwerk blijkt daarentegen ronduit slecht voor de gezondheid en prestaties op de werkvloer.

Een kortere werkweek heeft nog meer voordelen

Een kortere werkweek biedt nog tal van andere voordelen. Het wordt bijvoorbeeld makkelijker om te studeren naast je werk. Ouders kunnen meer uren doorbrengen met hun kinderen. Er komt meer ruimte voor mantelzorg. We krijgen tijd om gezonde maaltijden te koken, in plaats van de snelle hap die je opwarmt na een lange dag werken. De CO2-uitstoot beperken? Een onderzoek zegt dat kortere werktijden daar uitstekend aan kunnen bijdragen. Minder werken zou dus weleens de sleutel kunnen zijn tot een leven in balans.

Pieter Offermans is auteur, blogger en communicatiemedewerker. In zijn bijdragen op STRESSED OUT onderzoekt hij de impact van hedendaagse verschijnselen op ons welbevinden. Meer informatie: pieteroffermans.nl.