Hoe raak je je werkstress kwijt na werktijd, als je bijvoorbeeld nu in de zorg werkt?

Lees meer van Roos Vader

Je neemt de stress van je werk voor je gevoel overal mee naar toe. Thuis kom je niet genoeg los van je werk, je blijft piekeren over je werktaken onder het eten en wanneer je wilt ontspannen of slapen. Hoe kom je na een stressvolle werkdag echt los van het werk, bijvoorbeeld als je in de zorg werkt, maar ook in zijn algemeenheid nu? Hoe zorg je voor voldoende hersteltijd bij een verhoogde werkdruk? Psycholoog Roos, gespecialiseerd in arbeidspsychologie, legt het uit.

Het belang van hersteltijd

We kregen van jullie de vraag hoe je stress van het werken (in de zorg) los kunt laten wanneer je thuiskomt. Ik kan me goed voorstellen dat er door de verhoogde werkdruk momenteel in de zorg nu minder ruimte is om je grenzen als medewerker aan te geven of verantwoordelijkheden over te dragen aan collega’s. Voor je gevoel kun je je nu echt niet ziekmelden. De mentale druk op zorgmedewerkers is enorm. Ook als je thuis werkt of in een ander (vitaal) beroep werkt herken je dit mogelijk. Het kan daarom zo voelen alsof alle tips van de wereld over werkstress niet genoeg zijn om werkstress te voorkomen en of werkstress er in deze situatie gewoon bij hoort. Misschien heb je dat zelfs wel (tijdelijk) geaccepteerd.

Als je je werkstress niet kunt kwijtraken, raak je uitgeput

Maar wanneer je de stress niet kunt kwijtraken thuis, merk je dat er niet genoeg hersteltijd optreedt buiten de werktijden om. En dat is zorgelijk, want die hersteltijd is essentieel om niet uitgeput te raken. De verhoogde werkdruk in vitale beroepen gaat mogelijk dan ook leiden tot een nieuwe piek in burn out klachten. Ook Diederik Gommers, voorzitter van de Nederlandse Vereniging Intensive Care, sprak zich onlangs uit over het risico op burn out onder zorgmedewerkers. Maar hoe richt je die hersteltijd thuis in? Hoe kun je zorgen voor voldoende energiebronnen om niet uitgeput te raken van de werkdruk?

Zorg voor voldoende energiebronnen

In de Arbeids- en Organisatiepsychologie wordt veel gebruik gemaakt van het Job Demands Resources-Model. Het Job Demands Resources-Model geeft de balans weer tussen werkeisen (job demands) en energiebronnen (job resources). Werkeisen (zoals een verhoogde tijdsdruk, werkdruk of stressvolle omgevingen) leiden tot werkstress en ongezondheid. Energiebronnen (zoals autonomie, goede relaties, coaching) leiden juist tot een verhoogde motivatie en bevlogenheid en kunnen ervoor zorgen dat je de werkeisen aan kunt. De balans tussen werkeisen en energiebronnen is erg belangrijk; heb je meer werkeisen dan bronnen, dan kun je uitgeput raken, maar heb je meer energiebronnen dan werkeisen, dan ervaar je energie in je werk.

Energiebronnen zijn heel persoonlijk

Om werkstress tegen te gaan kun je dus werken aan meer energiebronnen in je werk, maar ook buiten je werktijd. Het is ontzettend belangrijk dat er buiten de werktijden voldoende hersteltijd is en dat er energiebronnen zijn. Deze energiebronnen kunnen voor iedereen persoonlijk zijn. Het kan zijn dat je graag alleen wilt zijn en dus meer wandelingen alleen gaat maken. Het kan ook zijn dat je er energie van krijgt om creatief bezig te zijn, te praten met anderen of te sporten. Deze dingen kunnen ervoor zorgen dat je je even kunt afsluiten van de emotionele druk die je voelt tijdens het werken.

Sluit je werkdag zo bewust mogelijk af

Tijdens het werk voelen veel mensen zich ontzettend verantwoordelijk voor hun werktaken. Logisch ook, maar soms schuilt hier een gevaar in. Je blijft buiten werktijd piekeren over je werktaken die nog niet afgerond zijn, over mogelijke gebeurtenissen die buiten jouw controle liggen. Stel jezelf daarom vaak de volgende vraag: waar heb ik controle over? En waarover niet? Alle taken waar jij controle over hebt, daar kun je je voor inzetten. De gebeurtenissen waar je geen controle over hebt, kun je het beste loslaten. Ze zullen niet veranderen door er veel over te piekeren. Om piekeren hierover te voorkomen is het belangrijk om na het werken je werkdag zo bewust mogelijk af te sluiten. Dit helpt je om de overstap te maken van het werken naar het ontspannen. Je kunt bijvoorbeeld na iedere werkdag direct iets opschrijven over je werkdag: wat heb je afgerond, wat nog niet? Wat maakte je mee of raakte je? Dit kan ook door te vertellen over je werkdag aan een partner of vriend(in).

Er is gratis telefonische hulp voor zorgmedewerkers

Volgens eerder genoemde Diederik Gommers is het belangrijk om veel te praten over de huidige situatie, zowel met psychologen en coaches als door ziekenhuismedewerkers onderling. Momenteel wordt er telefonisch gratis hulp gegeven door psychologen aan zorgmedewerkers via het contactpunt van ARQ IVP. Je kunt dan als zorgmedewerker ondersteuning krijgen in het omgaan met de werkgerelateerde stress rondom het coronavirus. Je kunt daarnaast natuurlijk praten met collega’s over hoe zij omgaan met werkstress. Hoe ervaren zij de situatie en wat doen zij thuis om hun werkstress kwijt te raken? Een verpleegkundige vertelde me afgelopen week dat ze iedere dag schrijft over haar werkdag om haar gevoelens en gedachten op een rijtje te zetten. Ook gebruikt ze tijd thuis om te mediteren, te lezen en gemakkelijke recepten uit te proberen om in een fijne stemming te komen. Het is voor iedereen persoonlijk wat werkt, het belangrijkste is dan ook iets te vinden wat jóu ontspant. Wat gaat jou de komende tijd helpen om de overstap van werk naar ontspanning bewust te maken?

Andere vragen over stress, ontspanning of thuis werken in tijden van corona? We behandelen deze vragen de komende tijd. Je naam komt er niet bij, je blijft anoniem. Stel je vraag via het contactformulier of via de social media kanalen van Stressedout.

Roos Vader is opgeleid in de Positieve Psychologie en Arbeids- en Organisatiepsychologie en kreeg eerder zelf een burn out. Ze doet onderzoek voor de Erasmus Universiteit naar het gebruik van sterke kanten, werkbevlogenheid en prestatie op de werkvloer.