Hoe maak je stress bespreekbaar in jouw organisatie? Wanneer je werkstress aankaart ben je misschien bang voor de gevolgen voor jou als medewerker. En hoe spreek je op een goede manier een collega aan op stress zonder aanvallend te zijn? In dit artikel laten we je zien hoe je werkstress bespreekbaar kunt maken. Waarom vinden we het zo lastig om werkstress bespreekbaar te maken?
Het is niet makkelijk om over stress te praten op het werk. Wanneer je aangesproken wordt op stress kan dit voelen als falen. Sommige werknemers zijn bang voor de consequenties wanneer ze toegeven last te hebben van werkstress. Word ik als zwak gezien wanneer ik aangeef stress te hebben, denkt mijn werkgever dan dat ik het werk niet aan kan? Misschien lijkt je collega totaal geen moeite te hebben met dezelfde taken. Ook sommige leidinggevenden praten liever niet over werkdruk en burn out. Liever praten we over ‘vitaliteit’ en ‘werkbevlogenheid’, deze onderwerpen klinken veel positiever. Het kan zijn dat je bang bent dat je collega vragen naar stress zal opvatten als ‘kritiek’, terwijl er misschien wel uit oprechte zorg naar wordt gevraagd.
Toch helpen we elkaar als we stress bespreekbaar maken
Toch helpen we elkaar wanneer we stress bespreekbaar maken. Door niet te praten over stress op het werk missen we de kans om samen de nodige veranderingen te maken die ons werk minder stressvol maken. We hebben daarmee vaak niet eens door dat er zoveel anderen ook last hebben van stressoren op het werk. Door te praten over stress kunnen we met elkaar voor zorgen dat burn out voorkomen wordt en dat iedereen plezier houdt in het werk. Ook als werkgever is het belangrijk om op die manier inzicht te krijgen in wat er stress geeft. Je weet dan wat je van die collega kunt vragen en wat niet en kunt hiermee uitval door ziekte voorkomen.
Hoe spreek ik een collega aan op stress?
4 x tips voor een goed gesprek over werkstress:
1. Zoek het juiste moment uit voor een gesprek
Wanneer je voor langere periode signalen van stress herkent bij een collega, hoef je iemand niet direct van zijn (digitale) werkplek te sleuren natuurlijk. Het is belangrijk om het goede moment uit te zoeken voor een gesprek. Minder handige momenten zijn bijvoorbeeld wanneer iemand een slechte dag heeft of wanneer er veel deadlines gehaald moeten worden. Ook hoef je signalen van stress niet bespreekbaar te maken als een collega net iets heel ergs heeft meegemaakt. Logisch dat hij/zij dan last heeft van vermoeidheid of stress. Geef aan dat je iemand graag wilt spreken en laat je collega aangeven wanneer dat handig is. Praat dan met die collega op een plek waar je niet gestoord wordt (dus niet waar iedereen bij is), of bijvoorbeeld tijdens een wandeling. Het is niet altijd fijn om over stress te praten, en dus is het belangrijk dat je je veilig voelt bij het moment en de plek.
Werkstress herkennen op de werkvloer: hoe doe je dat?2. Benoem feiten en houd deze bij jezelf
Wees je er bewust van dat je het ook verkeerd kunt hebben en de signalen niet goed gelezen hebt. Benoem dus wat je ziet of merkt vanuit de IK-vorm. Het is dus niet handig wanneer je zegt ‘jij bent de hele tijd moe en je vergeet veel dingen’. Zeg in plaats daarvan ‘ik zie’ of ‘ik merk’, bijvoorbeeld ‘ik merkte gisteren dat je geïrriteerd was’ of ‘ik zie dat je moeite hebt met het halen van deze deadline’. Laat merken wat het met jou doet, dat jij je zorgen maakt, of je afvroeg of je iets voor diegene kon doen.
3. Geef ruimte voor reactie
Sluit bijvoorbeeld af met de vraag: herken je dit? Wanneer je collega zich hierin herkent kun je vragen hoe lang dit al speelt en of die collega weet waardoor dit komt. Laat het ook los wanneer jouw collega zich niet herkent in jouw waarnemingen.
Heb jij een A, B of C persoonlijkheid?4. Luister en denk mee
Praten over stress kan emoties met zich mee brengen. Zeker omdat stress vaak veroorzaakt wordt door een combinatie aan problemen op het werk en privé. Het is belangrijk dat jij als collega of werknemer een luisterende houding aanneemt in het gesprek. Luister naar het verhaal en de behoeften van de ander en denk samen na over oplossingen. Bekijk samen welke dingen jouw collega nodig heeft om niet (opnieuw) uit te vallen. Wanneer je iets doet aan stressgevende factoren kan de hele organisatie hiervan profiteren.
Hoe maak ik stress een bespreekbaar onderwerp op mijn werk?
Spreken over stress als werkgever:
Er hoeven niet altijd signalen van stress te zijn voordat je stress bespreekbaar maakt. Beter is het om hier al voordat het een probleem wordt, over te praten. Dit kun je doen door gebruik te maken van een preventietraining, maar zelf kun je ook een (digitale, in tijden van corona) bijeenkomst organiseren over stress. Het is belangrijk om een open sfeer te creëren waarin het normaal is om over stress te spreken. Wanneer jij of één collega open is over stress, is het voor andere collega’s vaak makkelijker om dit ook te doen. Je kunt iedere collega iets laten vertellen over de stress die hij/zij ervaart en daarna samen brainstormen voor oplossingen. Laat bijvoorbeeld werknemers in groepjes nadenken over oplossingen en bespreek daarna als gehele groep de resultaten. Maak het persoonlijk (dus niet alleen door een inventarisatie per e-mail) en vertel zelf ook hoe jij omgaat met werkdruk en stress. Nog beter is het om stress een vast agendapunt te maken. Dit kan helpen om kennis te krijgen over stress en werkdruk en met elkaar te oefenen in het beter omgaan met werkdruk.
Spreken over stress als werknemer:
Hoe vertel je je baas dat je lijdt onder hoge werkdruk? Wanneer je niet tegen je baas vertelt dat de werkdruk hoger is dan je aankunt, lijden jij én de resultaten onnodig. Jouw leidinggevende is vaak degene die je kan helpen en iets kan veranderen aan het aantal of de soort projecten. Natuurlijk hoort jouw werkgever het liefst goed nieuws, en wil je niet een hulpeloze of vastgelopen werknemer lijken. Maar wanneer je het gesprek op een goede manier aanpakt, kan het zeker weten een positief gesprek worden! Er zit namelijk een groot verschil tussen hulpeloos de problemen op tafel leggen, óf zelf al met gerichte oplossingen komen. Wanneer je eerlijk bent over het probleem, maar zelf al mogelijke oplossingen aandraagt zul jij juist overkomen als een competente en oplossingsgerichte werknemer. Hoe je dit kunt doen? Vertel jouw baas over de stress die je hebt, en laat weten dat deze werkdruk de kwaliteit in de weg staat. Jij wil graag de beste kwaliteit blijven leveren, maar met dit aantal projecten lukt dat je niet. Vertel vervolgens wat jou zou helpen om wel die kwaliteit te blijven leveren, bijvoorbeeld door een opdracht over te dragen aan collega’s, een deadline een week op te schuiven, of een bepaalde taak één keer per maand uit te voeren in plaats van iedere week. De kans is groot dat jouw baas hierdoor direct met je mee gaat denken in oplossingen. Plan ook een gesprek om de oplossing te evalueren.
Roos Vader is psycholoog en eigenaar van praktijk PsyGouda: psygouda.nl. Vanuit PsyGouda biedt Roos Vader hulp bij stress, burn out, hoogsensitiviteit en positieve persoonlijke ontwikkeling. Dit doet ze met inzichten en oefeningen vanuit de Arbeidspsychologie en Positieve Psychologie en vanuit haar eigen ervaring met burn out.
Thuiswerken met minder stress: 9 x tips! 
Ontdek het verschil tussen belangrijk en urgent met de Eisenhower Matrix 